Reyhan Harmancı, 40 yaş sonrası hamilelik hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin 2019 yılı verilerine göre, 40 yaş altı kadınlardaki doğum oranı yıllardır düşüş halindeyken, 40 yaşını geçmiş kadınlarda bu sayı, 1982 yıllından beri her yıl %3 oranında artıyor. ABD’de ilk doğumun ortalama yaşı şu anda 26 – bu sayı 1994 yılında 23’tü. Risk, biraz göreceli bir olgudur ve bilimsel araştırmaları kişinin bireysel deneyimleri ile yorumlamak karmaşıktır; ancak şüphesiz ki ileri yaşlarda hamilelikle ilişkilendirilen birtakım riskler mevcut. 40 yaştan sonra çocuk sahibi olmanın yarattığı endişeleri daha iyi anlayabilmeniz amacıyla sizler için uzmanların görüşlerini topladık.

Hamile kalmak daha zor
Yaşlanma denkleminin en bilinen kısmı bu muhtemelen. Gerçek şu ki zaman geçtikçe yumurtaların sayısında ve kalitesinde düşüş görülüyor. 35 yaşını aştıysanız eğer, ‘ileri doğurganlık yaşı’ evresine girmiş oluyorsunuz; çünkü doğurganlık, 32 yaşından sonra önemli ölçüde düşüşe geçiyor ve özellikle de 37 yaşında ani düşüşler yaşanıyor. 44 yaşında ise spontane gebelik ihtimali neredeyse sıfıra iniyor. Elbette tüp bebek gibi üreme teknolojileri, bazı çiftlerin bu yaş sınırlamalarını aşmalarını sağlıyor; ancak yaşla birlikte bu çabaların başarı oranı da düşüyor. Tüp bebek yönteminin başarı yüzdesi 35 yaş altı kadınlarda %35’ken, bu oran 38-40 yaşlarda %22’ye, 41-42 yaşlarına %13’e, 42 yaş üstü kadınlarda ise %6’ya kadar düşüyor.

Hamileliği sürdürmek daha zor
Düşük ve ölü doğum, her yaşta görülebiliyor; ancak risk, yaş geçtikçe yükseliyor. 20 haftadan önce yaşanan gebelik kayıpları – ki sonraki haftalar ölü doğum olarak görülüyor – neredeyse her zaman embriyodaki kromozom problemlerinden kaynaklanıyor ve bu durum, ilerleyen yaşlarda daha çok ihtimal dahilinde. Bu yüzden 40-44 yaş arası kadınlarda düşük riski %33 oranında. Bu sayının daha yüksek olma ihtimali var; çünkü düşük, kadının hamile olduğunu fark etmesinden önce de yaşanabiliyor. Araştırmalara göre, 40’lı yaşlardaki hamile kadınların ölü doğum yapma riskleri de daha yüksek. Bu durumun sebebi biraz belirsiz; ancak 2008 yılında yapılan bir araştırma, gebelik sırasında yüksek kan basıncı ya da gebelik şekeri gibi ileri yaşlarda sıklıkla görülebilen sorunların, ölü doğum oranının kısmen sebebi olarak görülebileceğini öne sürüyor.

Komplikasyon riski artıyor
Yaşlandıkça, yüksek kan basıncı ya da kalp hastalıkları gibi kardiyovasküler sorunların ortaya çıkma riski yükselir. Bu durum, 40 yaş üstü kadınlardaki pre-eklampsive gebelik şekeri olasılığındaki artışın sebeplerindendir. Bu sorunlar hem anne hem de bebek açısından düşük doğum kilosu ve prematüre doğum gibi durumları beraberinde getirebilir. Bir diğer büyük sorun ise plasenta previa riskindeki artıştır – yani plasenta, kısmen ya da tamamen rahim boynunu kaplayabilir. Her tür gebelik göz önüne alındığında, her 200 kadından birinde bu sorun ortaya çıkmaktadır; 35 yaşını aşkın kadınlarda ise risk çok daha ciddi. Plasenta previa, tehlikelidir, prematüre doğum ve ölü doğum gibi sonuçlar doğurabilir.

Meme kanseri riskinizde değişiklik görülebilir
Yapılan araştırmalara göre kadın ilk anneliğini ne kadar geç yaşarsa, meme kanseri riski o kadar artar. Amerikan Kanser Enstitüsü’nden Dr. Louise Brinton’a göre, ilerleyen yaş, hücrelerin sürekli olarak değişim geçirmelerine sebep oluyor ve hamilelikle hormon miktarındaki ani yükselişin, bu değişimleri kansere çevirme ihtimalinde yükseliş görülüyor. Bu olgunun, görecelilikten çıkıp kati bir risk haline dönüşmesi ise şu şekilde oluyor: 2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre, katılımcı kadınlarda 34-47 yaşlar arasında çocuk sahibi olanların doğumdan sonra 3 ila 7 yıl içerisinde meme kanserine yakalanma riskleri %2,2; bu oran, hiç çocuk sahibi olmayanlarda ise %1,9. Amerikan Kanser Derneği’nin verilerine göre, doğum ayrımı yapılmaksızın bakıldığındaysa, 40-49 yaş arası kadınların meme kanserine yakalanma riskleri, %1,5. Karmaşa burada sona ermiyor. Araştırmalara göre, kadınlarda doğum geçmişi, hayatın ileriki safhalarında koruyucu bir etki getiriyor, diyor Kuzey Carolina Gillings Üniversitesi’nden Dr. Hazel Nichols. Dolayısıyla geç yaşlarda doğumla hafif yükselen meme kanseri riski, birden fazla çocuk sahibi olmak yolu ile dengelenebilir. Yapabileceğiniz en iyi şey, diyor Dr. Nichols, doktorunuzun bu riskin farkında olmasını sağlamak ve düzenli olarak mamogram çektirmek.

Çocuğunuz belirli anomalilerin riski altında olabilir
Yumurtalar ne kadar yaşlı olursa, kromozom sorunlarının ortaya çıkma ihtimalleri daha yüksek oluyor – ki bu durum çocukta bazı doğum kusurlarının görülme riskini artırıyor. Örneğin 25 yaşında doğum yapan kadınlarda en yaygın kromozom sorunu olan Down sendromu riski her 1250 hamilelikte 1 olarak tanımlanırken, 40lı yaşlarda her 100 kadından 1’i olarak görülüyor. Ama elbette müdahalesiz kan testleri ile 10 haftalıkken dahi Down sendromu gibi kromozom sorunlarına önlem olarak çocuğunuzun genetik yapısı hakkında bilgi alabilirsiniz.

Yaşı geçkin babaların da çocukları açısından risk taşıyabileceklerine dair sınırlı da olsa birtakım kanıtlar mevcut. Örneğin 2019 yılında yayınlanan bir çalışmanın sonuçlarına göre 45 yaş üstü babalardan doğan bebeklerde, düşük doğum kilosu, düşük Apgar skoru ve prematüre doğum gibi komplikasyonların riski daha yüksek oluyor. Ayrıca daha genç yaştaki erkeklerin bebeklerine kıyasla, otizm, şizofreni ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi hastalıklar geliştirme olasılıkları daha yüksek gibi görünüyor. Ancak tüm bu çalışmaların yalnızca gözlemsel olduklarını, daha fazla araştırmanın gerekli olduğunu unutmamak gerekiyor.

Peki, o halde 40’lı yaşlarda çocuk sahibi olmaya çalışmak akıllıca bir hareket mi, yoksa sorumsuzca mı? Psikolojik çalışmalar, insanların kendilerini kötü sonuçlara özne olarak tahayyül etmekte zorlandıklarını söylüyor; belki de bu yüzden zarı daima sallamakta ısrarcıyız. JoanDidion’un da söylediği gibi: “Sahip olmaya değer her şeyin bir karşılığı var.”