“İkiz gebelik nedir ve nasıl oluşur?”, “Çift yumurta ikizleri ve tek yumurta ikizleri arasındaki farklar nelerdir?”, “İkiz gebeliklerde hangi testler uygulanır?”, “İkiz gebeliklerde beslenme nasıl olmalıdır?”, “İkiz gebeliklerde vitamin ve takviye kullanımı nasıl olmalıdır?” ikiz gebelik ile ilgili bilmeniz gerekenler haberimizde!

İkiz gebelik nedir ve nasıl oluşur?
Tekil gebelikler anne rahmine bir zigotun yerleşmesiyle oluşur. İkiz gebeliklerde ise anne rahminde yaşama tutunmuş iki zigot vardır. Eğer tek bir yumurtanın döllenip anne rahminde bölünmesiyle oluşan iki zigot varsa bu durumda tek yumurta ikizi gebeliği gerçekleşir. İki farklı yumurta iki farklı spermle döllenerek ana rahmine düştüyse çift yumurta ikizi gebeliği gerçekleşir.

Çift yumurta ikizleri ve tek yumurta ikizleri arasındaki farklar nelerdir?
Çift yumurta ikizleri iki farklı yumurta ve iki farklı spermin bir araya gelerek oluşturduğu gebeliktir. Bu iki farklı zigotun kendine ait keseleri, kendine ait plasentaları vardır. Cinsiyetleri farklı olabilir. Doğum sonrası boylarının, kilolarının, büyüme hızlarının benzer olması beklenmez. Genetik olarak farklı iki bireydir. Ailede çift yumurta ikizlerinin bulunması genetik faktörle ilgilidir. Tek yumurta ikizleri ise tek bir yumurta ve tek bir spermin bir araya gelerek oluşturdukları zigotun ana rahminde ikiye bölünmesiyle oluşur. Tek yumurta ikizleri adı üzerinde tek bir yumurtanın ikiye bölünmesi nedeniyle oluştuğu için bütün genetik yapıları dâhil her şeyiyle aynıdır. Bu nedenle görüntüleri her zaman tıpa tıp aynı olur. Cinsiyetleri her zaman aynıdır. Çift yumurta ikizlerinin aksine ailede ikiz gebelikler bulunması gibi herhangi bir faktörden etkilenmez.

İkiz gebeliklerde hangi testler uygulanır?
Tekil gebeliklerde rutin olarak yapılan testlerin ikiz gebeliklerde sağladığı fayda net değildir, bu sebeple ilk etapta yapılan ikili testler yerine 11-13. haftalar arasında ense kalınlığı ölçünü yapılır. Üçlü veya dörtlü testler de çoğul gebelikler için geçerli değildir. 20-23 hafta arasında detaylı ultrasonografi yapılarak üçlü veya dörtlü testleri sağlayacağı bilgi elde edilir. 24 ve 28. haftalar arası şeker yükleme testinin yapılması gerekir.

İkiz gebelerinin rutin kontrolleri ne şekilde olmalıdır?
İkiz gebelikler tekil gebeliklere oranla daha risklidir bu sebeple tekil gebeliklere oranla daha sık muayene ve gözlem gerektirmektedir. İkiz gebeliklerin ilk aylarında düşük yapma riski, son aylarında ise erken doğum yapma riski vardır. Bu gebeliklerin doktor kontrolü iki haftada bir olacak şekilde ayarlanması uygundur. Tek yumurta ikizleri varsa 20. haftadan itibaren haftalık takipler gerekir. Çift yumurta ikizlerinde ise 28. haftadan itibaren haftada bir takip sıklığı daha uygun olacaktır.

İkiz gebeliklerde beslenme nasıl olmalıdır?
İkiz gebeler de en az tekil gebeler kadar sağlıklı beslenmelidir. Sağlıklı karbonhidratlar, sağlıklı yağlar, protein ve sebze yönünden zengin içerikle hazırlanmış bir diyet planı uygulamalı yerinde olur. Çoğul gebeliklerde 3 ana öğün 2 ara öğün şeklinde beslenmek kan şekerini rutininde tutmak açısından faydalı olacaktır. İkiz gebelikler tekil gebeliklere göre artı 300 kaloriye ihtiyaç duyar. Anne adayları, gün içerisinde bol bol su tüketmelidir. Beslenme konusunda doktordan destek istemek ve mümkünse bir listeyle hareket etmek kolaylık sağlayacaktır.

İkiz gebeliklerde vitamin ve takviye kullanımı nasıl olmalıdır?
Tekil ya da ikiz olmasına bakılmaksızın bütün gebeliklerde öncelik vitamin ve minerallerin besinlerden alınmasını sağlamaktır. Düzenli olarak et, bakliyat, sebze, fermente gıdalar ve süt ürünleri tüketiminin sağlıklı bir beslenme rutiniyle sağlanması gerekir. Tüm vitamin ve takviyeler tahliller sonucunda karar verilerek kullanılmalıdır.

İkiz bekleyen anneler aktif olarak spor yapabilir mi?
İkiz gebeliği ilk aylarda düşük son aylarda erken doğum riski nedeniyle hareket kısıtlanmasına neden olur. İlk üç ay aktif olarak spor önerilmez. 2.trimestrede hafif tempolu yürüyüş, eğer hijyeninden emin olunabiliyorsa yüzme ve doktorun izni alınarak yoga ile ilgilenilebilir. 3.trimestre anne adaylarının erken doğum riskini ortadan kaldırmak için daha az hareketli olmaları gereken dönemdir.

İkiz gebeliklerde kaçıncı haftada doğum gerçekleşir?
İkiz gebelikler her zaman erken doğum riski taşırlar. Tekil bir gebelikte 37. hafta ile 42. hafta arasında doğum yapmak doğaldır. İkiz gebeliklerde ise doğum miadı 37. hafta itibariyle dolar. Tekil gebeliklerin %6’sı 37 haftadan önce doğarken, ikizlerin %43’ü, ve üçüzlerin %95’i 37 haftadan önce doğmaktadır.

İkiz gebeliklerde doğum yöntemi nasıl olmalıdır?
Her doğum ve her bebek özeldir. Tüm tekil bebekler normal doğum olacak diye bir kural olmadığı gibi ikiz gebelikler de sezaryen olacak diye bir kural yoktur. İkiz gebeliklerde doğumu etkileyen faktörlerin sayısı çok daha fazladır. Bu sebeple doktorunuzun yönlendirmelerine önem vererek süreci yürütmek daha sağlıklı olacaktır.

İkiz gebeliklerde hastane ve doktor seçimi nasıl yapılmalıdır?
İkiz gebeliklerin riskli gebelik uzmanları yani perinatologlar tarafından takip edilmesi faydalı olacaktır. Hem kullandıkları cihazlar hem de çoğul gebelikler konusundaki deneyimleri nedeniyle gebelik sürecinde Perinatologlar kolaylaştırıcı görevi görürler. Eğer bir perinatologla devam edemiyorsanız çoğul gebelik takibi yapmış bir doktorla ilerlemek iyi olabilir. Hastane seçiminde ise erken doğum riski sebebiyle yeni doğan yoğun bakım ünitesi olan hastaneler tercih edilmelidir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Jinekolog Operatör Dr. Kağan Kocatepe çoğul gebelikler hakkında bilgiler verdi.

Çoğul gebelikler aynı adet döngüsü içinde birden fazla yumurta hücresinin ayrı ayrı döllenip gelişmeye başlamasıyla veya tek bir yumurta hücresinin döllenme sonrasında iki veya daha fazla eşit hücreye bölünmesi ve bölünen hücrelerden her birinin ayrı ayrı embriyolar halinde gelişmeye devam etmesiyle ortaya çıkan gebeliklerdir. Yukarıdaki tanımlamaya göre oluşan ikiz gebeliklerde birinci durumda çift yumurta ikizi (“dizigotik”), ikinci durumda ise tek yumurta ikizi (“monozigotik”) söz konusudur. Bebek sayısının ikiden daha fazla olduğu durumlarda bebekler ayrı ayrı yumurta hücrelerinden köken alabilecekleri gibi, tümü tek yumurta hücrtesinden köken almış olabilir.

Çoğul gebelik görülme sıklığı
Tüm ikiz gebeliklerin üçte ikisi çift yumurta ikizi şeklinde, üçte biri ise tek yumurta ikizi şeklinde ortaya çıkarlar. İkiz gebelik ve diğer çoğul gebeliklerin görülme sıklığı ülkeden ülkeye önemli değişiklikler gösterir. En düşük görülme sıklığı binde 6’yla Japonya’dan bildirilirken, Kuzey Amerika’da ve ülkemizin de içinde bulunduğu Avrupa ülkelerinde bu oran yaklaşık binde 11 olarak bildirilmektedir. İkiz gebeliklerin dünya üzerinde en sık görüldüğü ülke tüm gebeliklerin %4’ünün ikiz gebelik olduğu Nijerya’dır. Afrika ülkelerinin tümünde Nijerya kadar yüksek olmasa da ikiz gebelik oranlarının oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Çift yumurta ikizliği anne adayının doğum sayısı arttıkça veya yaşı ilerledikçe daha sık görülmektedir. Gebe kalamama nedeniyle yapılan tedavilerde, yumurtlamayı sağlayıcı ilaçların kullanılması bu tedavilerde genellikle birden fazla yumurta hücresi oluşması nedeniyle çift yumurta ikizliği oranını artırır. Tüp bebek ve mikroenjeksiyon yöntemiyle oluşturulan gebeliklerde rahim içine transfer edilen embriyo sayısı çoğunlukla birden fazla ve genellikle ikiden fazla olduğundan bu gebeliklerde de çift yumurta ikizliği oranı yüksektir.

Not:
2010 yılında yürürlüğe giren yeni kanun bazı özel durumlar hariç anne rahmine birden fazla embriyo yerleştirilmesini yasaklamıştır. Bu yıldan itibaren birçok ülkede olduğu gibi bizde de tüp bebeğe bağlı çoğul gebelik sayısında önemli azalmalar görülecektir. Kendisi çift yumurta ikiz eşi olan bir anne adayının gebeliğinde de çift yumurta ikizliği görülme olasılığı yaklaşık iki kat daha fazladır. “İri yapılı” anne adaylarında çift yumurta ikizi görülme olasılığı orta yapılı ve ufak yapılı anne adaylarına göre daha yüksektir. Tüm yukarıdaki bilgilere karşın, tek yumurta ikizliği dünyanın hemen her bölgesinde sabittir ve yaklaşık 1/250 oranında görülmektedir. Son bilimsel veriler yumurtlamayı sağlayıcı ilaçlarla oluşturulan gebeliklerde çift yumurta ikizliği yanında tek yumurta ikizliğinin de nispeten daha sık görüldüğünü göstermektedir.