Tiyatro eleştirmeni-Yazar Yurdagül Yurtseven son günlerde Türkiye’nin bir çok bölgesinde yapılması planlanan termik santrallerle ilgili olarak çevreciler için özel bir yazı yazdı. İşte o yazı..

Bu Şehirde Beyaz Giyinemezsiniz

Tiyatro başta olmak üzere her konuda yazabiliyorum.. doğayı çok sevdiğim için de bu konuya değinmek istedim. Belki ilkokulda bu yüzdendir çevre kolu başkanı olmam.

Haldun Taner’in çok sevdiğim bir sözü vardır der ki; “Siz dünyanın bir ucunda tüm gözlerin üzerinizde çevrildiği bir yerde, biz dünyanın öteki ucunda ayrı uluslardan olsak da, aslında yazarlar sadece kendilerinden oluşan tek bir ulustur: Yazarlık Ulusu… Çünkü nerede bir acı varsa yüreğimiz aynı anda sızlar”. Madem yazarlık ulusunun içindeyim, nerede bir yanlış varsa, huzursuzluk varsa ve bunu hissedebiliyorsam yazmalıyım diye düşündüm..

Benim huzur bulduğum yerler doğadır, doğanın ta kendisidir. İç huzur dediğimiz vicdani yolculuğa çıkmamızı sağlayan yaşam alanlarıdır doğa… İnsana, insani değerleri aşılayan ve kazandıran yerlerdir.

Geçtiğimiz yıl Mart ve Haziran ayında Zonguldak’da bulundum. Bu güzel şehirde yaklaşık 6 gün kadar kaldım. Çok fazla detaylı gezemesemde Zonguldak Merkez, Ormanlı Beldesi, Ereğli, Gökçebey, Kozlu ve bir kaç bölgesini görebilme şansım oldu. Beni şaşırtan ise yer altında kömürün çıkarıldığı, maden işletmelerinin çalışma koşulları nedeniyle de havasının normalde kirli olduğu bu şehir nasıl oluyorda yine de bu kadar yeşil kalabiliyor? Buna da doğanın mucizesi diyebiliriz. İyi ki bu ormanlar, ağaçlar var yoksa bölge halkı sağlık açısından büyük tehdit altında olurdu.. bilemiyorum belki de tehdit altındalar çünkü yapılan araştırmalarda bölgenin hava kirliliği seviyesi oldukça fazla… Dikkatimi çeken diğer konu ise şu, ya da duymaya alışık olmadığım.. kuaföre gittiğimde “isterseniz saçınıza sprey sıkmayalım buranın havası kötü saçınız kirlenebilir.” ikazı olmuştu. Beyazsız gri bir kentte olduğumu anımsatmıştı aslında…

Doğanın özünde mücadele vardır. Yeşil, griden güçlüdür. Ne yaparsanız yapın betonun içinden fışkıran fidana engel olamazsınız.

Zonguldak ne yazık ki griye terkedilmiş bir kent. Bir çok konuda gelişmemiş daha doğrusu görmezden gelinmiş. Bunun o, bu , şu partiylede alakası yok. 1 Kasım’daki seçimlerde AKP birinci oldu, CHP’den de iki vekil bulunmakta… Bu durumda olaya AKP, CHP olarak değilde objektif olarak düşünüp “Şehrimin geleceği nasıl olacak? Bizler şehrimizi nasıl geliştirmeliyiz? Oradaki halkımızın daha sağlıklı daha insanca ve yaşam kalitesi yüksek bir şekilde yaşamalarını nasıl sağlamalıyız?” gibi soruları düşünüp, cevaplarını eylemsel hale getirmeliler…Bu anlamda elbette politikacılara iş düşüyor. Politikacıların şehirlerine duydukları sevginin ölçüsü ne derece büyük önemli tabii..Şehir sevgisi mi, Para sevgisi mi, daha üstün? Bunu vicdanlarında tartmaları gerek…

Merak ediyorum kendileri şehirlerinde nasıl nefes alabiliyorlar? Ya da vicdanlarına nasıl bu kirli havayı solabiliyorlar? Zonguldak’ta kömür madenciliği ve işletmeciliğinin durumu ortada, iş güvenliğinden yoksun olarak çalışan madenciler var. Çernobil’in çaresizliğini hala yaşayan Karadeniz Bölgesi’nde kanser nedeniyle hala insanlar ölmeye devam ederken Zonguldak’a büyük bir hevesle neden termik santral yapmak isterler? Siz bölge halkının yaşam alanını hiçe sayarak üzerine kendi menfaat santrallerinizi kuruyorsunuz.

Zonguldak coğrafi yapı olarak güzel bir şehir.. düşündüm bu şehir Fransa’da, İtalya’da ya da Amerika’da olsaydı onlar termik santraller yapar mıydı? Hiç sanmıyorum. Çevre yollarının kenarlarına yapılan siteler, yerleşim yerlerine yapılan benzin istasyonları… Size çok mantıklı geliyor mu? Bunlar Türkiye’deki şehir planlamacılığının ne boyutta olduğunun komik bir göstergesi… Çevre yollarına yakın sitelerde, evlerde oturan insanlar her gün o egzos dumanını yutmak zorunda kalıyorlar. Bu insanların çoğunun kansere yakalanma olasılığı yüksek. Akciğer kanseri, koa, astım gibi üst solunum yollarında problem yaşayacaklardır.

Zonguldak’da yapılması planlanan termik santraller için Çatalağzı seçilmiş ve muhtemelen bu bölgedeki insanların çoğu tahliye edilmek istenecek… Bu bölge için Eren Enerji iki santral işletiyor ZETES-1 ve ZETES-2 ne yazık ki insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen işletmeler… ve ZETES-3’de 2016’da bitecekmiş. Maddi olarak getirisinin olacağını düşünen işletme sahipleri, bu insanlar sağlığını kaybettikten sonra gelen gelirin ne gibi bir yararı olacak.. Onlara mı yararı olacak.. Size mi? Bu yetmemiş gibi Zonguldak’da 3 santral daha yapılacak Ereğli’den başlayıp Amasra sahiline kadar uzanan bir kıyım bu… 78 km’lik bir sahil şeridine santral yapılıyor.

Büyük şehirlerde çevre yollarına yakın evler,siteler yapılan bir ülkenin küçük şehirlerinin sahil şeritlerine santral yapması birbirine paralel ve trajikomik bir durum. Yani olaya şaşmamak gerek…

İnsanın insana yaptığı karşısında doğa buna nasıl bir karşılık verir bilinmez. Ancak durum hiçde iç açıcı değil. Doğayı öldürdüğünüzde insanda ölür ve canlıların yok olacağı yerde kimler için ne üreteceksiniz? Ürettiğiniz kime, neye yarayacak?

Star Tv ekranlarında Çarşamba günleri yayınlanan Kara Sevda dizininin senaristleride bu konuya değinmişler. Dizide bir mühendisin rakip firmasının Zonguldak’da yapmak istediği termik santrali konusu dile getirilmiş. Bu dizinin kattığı olumlu bir durum bana göre… Ve umarım bütün diziler bu tür hassas konulara değinmeye devam ederler.

Denize bırakılan kirli santral suyu yüzünden Zonguldak’da balıklar ölmeye başlamış. “Çocuklarınıza iş sağlayacağız” cümlesiyle yapılan santraller çocuklar öldükten sonra hangi vicdanla çalışmaya devam edecekler? Üstelik bölge halkı bu cümleyle ikna edilmiş ve verilen sözler yerine getirelememiş. Yani çocuklar hala işsiz güçsüz… İstihdam sağlanamamış… Üstelikde sağlıkları tehlikede… Bölge halkı santral yapılmadan önce tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlıyordu. Şimdi ne yazık ki ne tarım var ne de hayvancılık…

Bölge halkının tepkisi ise oldukça trajik…

“Bu şehirde beyaz giyinemezsiniz”